Żałoba ubiera się na czarno, trwa rok od śmierci najbliższej osoby a potem powinna być już zamknięta. Jej przejście jest konieczne by pogodzić się ze stratą i pozwolić odejść zmarłej osobie. Uczucia z nią związane wygasają w sposób naturalny a czas goi rany. To tylko niektóre mity związane z żałobą obecne w naszej kulturze, utrudniające wielu osobom w radzeniu sobie ze stratą.
Tymczasem żałoba jest psychologiczną reakcją na stratę kogoś lub czegoś ważnego dla nas. Jest emocjonalnym opisem tego jak odczuwamy różne zmiany dziejące się w naszym życiu. Jest czymś naturalnym i fizjologicznym. Pomimo iż pojawienie się żałoby jest dla człowieka źródłem nieprzyjemnych doznań, w kontekście psychologicznym jest oznaką prawidłowego rozwoju. Można powiedzieć, że żałoba jest procesem doświadczania siebie w nowej sytuacji. Lub jak powiedział Kenneth J Doka „ ceną jaką płacimy za miłość”. Żałujemy po tym co dla nas ważne, istotne, co wywołuje zauważalne zmiany w naszym codziennym funkcjonowaniu. Żałoba jest „podróżą” przez życie w doświadczeniu straty.
Opisując proces żałoby można posłużyć się osiągnięciami nauki. Naukowcy opisują żałobę w sposób stadialny- etapowy lub skoncentrowany na zadaniach. Modele te powinny jednak służyć rozumieniu tego czego człowiek może doświadczać w sytuacji utraty a nie być wyznacznikiem prawideł przeżywania. Nie ma bowiem jednego „dobrego” sposobu przeżywania żałoby. Każdy człowiek może przeżywać żałobę i doświadczać życia po stracie na swój indywidualny sposób. To co wspólne, to pojawienie się reakcji emocjonalnych o różnym zabarwieniu i intensywności. Mogą to być: starach, lęk, tęsknota, smutek, ale też złość, gniew, poczucie obojętności czy ulgi. Wszystkie pojawiające się uczucia są prawdziwe i stanowią obraz wewnętrznego zmagania się ze stratą. Elizabeth Kübler-Ross w książce „ Rozmowy o śmierci i umieraniu” odnosi się do pięciu etapów przeżywania straty:
- Szok i zaprzeczanie
- Złość, gniew
- Targowanie się
- Przygnębienie/depresja
- Akceptacja straty
Autorka opisuje reakcje emocjonalne właściwe dla każdego z poziomów, ale wprost zaznacza, że nie mają one charakteru liniowego. Przeżywanie żałoby nie jest więc związane z przechodzeniem z poziomu na poziom by uzyskać stan akceptacji, ale doświadczeniem w którym emocje i stany właściwe dla danego etapu będą się ze sobą mieszać i przeplatać. Nie ma też ram czasowych wyznaczających koniec żałoby. Kulturowo przyjęło się, że jest to pierwszy rok po stracie. Wynika to jednak z przekonania, że w pierwszym roku po stracie człowiek doświadczy pełnego cyklu ( świąt, uroczystości, wakacji, dotychczasowych tradycji bez bliskiej osoby) i będzie miał możliwość zbudowania wszystkich ważnych spraw/ tradycji na nowo. Nie oznacza to, że po roku od straty, uczucia z nią związane znikną. Czas nie goi ran, ale może pomóc w zmianie intensywności uczuć związanych ze stratą. Żałoba trwa tyle ile trwa w przeżyciu drugiego człowieka. Nawet po wielu latach od straty możemy rozpoznawać w sobie uczucia właściwe przeżywaniu żałoby. Efektem przeżywania żałoby nie jest stan pogodzenia się ze śmiercią, ale oswojenie życia w nowej rzeczywistości i czerpanie z niego całego spektrum kolejnych doznań i emocji.
Alternatywą dla etapowego modelu żałoby jest propozycja J. Williama Wordena. Autor przedstawia żałobę jako czas, w którym człowiek ma do wykonania cztery ważne zadania:
1.Zrozumieć rzeczywistość straty
2. Doświadczyć bólu straty
3. Dostosować się do nowej sytuacji życiowej bez osoby zmarłej
4. Znalezienie trwałej więzi ze zmarłym podczas rozpoczęcia nowego życia
Podkreśla indywidualny charakter przeżyć zależny od tkz.”mediatorów żałoby”- czynników wpływających na rozumienie sytuacji drugiego człowieka. Szerszy obraz funkcjonowania konkretnej osoby po stracie wymaga zadania wielu pytań jak np.: kto zmarł i jak wyglądała relacja z tą osobą?, Jakie były okoliczności śmierci i pożegnania?, Jakie są doświadczenia poprzednich start?, Jakim systemem wsparcia , strategii radzenia sobie i cechami osobowości dysponuje człowiek?
Niezależnie od przyjętej koncepcji opisującej życie po stracie, przeżycie żałoby jest intymną podróżą w głąb własnych uczuć, myśli i doświadczeń.
Książki:
- Terapia Żałoby Elfie Pomaganie
- Jak rozmawiać z dziećmi o chorobie, cierpieniu i śmierci. Opowiadania i bajki. Małgorzata Fopki-Kowalczyk
- Szósty Etap Żałoby. W poszukiwaniu sensu. David Kessler.
- Spacer z Motylem. Małgorzata Pawlak
- Mózg w żałobie. Lisy Shulman.
- Rozmowy o Śmierci i Umieraniu. Elisabeth Kubler-Ross
- Żałoba jest Podróżą. Kenneth J. Docka
- 8. Poradnictwo i Terapia w Żałobie J. William Wonder
Dodaj komentarz