Jak prawidłowo zbilansować codzienny jadłospis osoby leżącej?
Właściwa dieta powinna składać się z wielu czynników m.in. odpowiednia podaż energii, składników odżywczych, płynów oraz błonnika pokarmowego. Ważna jest również ilość i objętość posiłków oraz pora dnia, w której są spożywane. Dobór produktów też nie jest bez znaczenia, w szczególności w przypadku utraty apetytu u osób starszych. Na dietę ma również wpływ stan zdrowia, który ulega pogorszeniu wraz z wiekiem pacjenta.
Jakie modyfikacje zastosować w diecie dla osób starszych leżących?
Dieta osoby leżącej powinna być lekkostrawna, bogata w kolorowe warzywa i owoce, fermentowane produkty mleczne, oleje roślinne w tym oliwę z oliwek lub olej rzepakowy oraz źródła pełnowartościowego białka np. chude mięso, ryby, nabiał, nasiona roślin strączkowych. Głównym źródłem energii są węglowodany, znajdujące się m.in. w pieczywie, makaronach, kaszy, ryżu, słodkich owocach oraz ziemniakach. Jeśli pacjent dobrze toleruje orzechy i nasiona to mogą być one dodawane do posiłków jako źródła nienasyconych kwasów tłuszczowych np. kwasów omega-3. Należy unikać ciężkostrawnego jedzenia, w szczególności tłustych potraw oraz jedzenia wysoko przetworzonego.
Starsze osoby często mają problem z utratą apetytu. Warto zbilansować posiłki tak, aby były gęste odżywczo – czyli w małej objętości dostarczały odpowiedniej kaloryczności oraz składników pokarmowych, w tym witamin i mikroelementów. Warto podawać posiłki częściej, a w mniejszych porcjach. Można dodawać przyprawy np. majeranek, tymianek, bazylię czy koper do posiłków, aby zwiększyć ich atrakcyjność smakową.
Jeśli podopieczny dobrze toleruje gruboziarniste kasze, pełnoziarniste makarony lub pieczywo to nic nie stoi na przeszkodzie, aby były obecne w jego jadłospisie. Dostarczają one bowiem m.in. witaminy z grupy B oraz składniki mineralne takie jak magnez, żelazo, cynk i selen. Ponadto obfitują w błonnik pokarmowy, który zapobiega zaparciom, z którymi nierzadko borykają się osoby przewlekle leżące. Często powodują one bóle brzucha oraz obniżają komfort życia.
W jadłospisie osób starszych leżących nie powinno brakować odpowiedniego nawodnienia. Oprócz wody dobrze sprawdzą się tutaj również zmiksowane zupy, koktajle oraz smoothie – jako posiłki płynne i półpłynne.
Warto pamiętać, aby zwracać uwagę na preferencje żywieniowe seniora. Dieta lekkostrawna nie powinna być monotonna i nudna. Warto zmieniać produkty, konsystencję oraz tekstury posiłków.
Z powodu braku aktywności fizycznej dzienne zapotrzebowanie kaloryczne osoby leżącej jest mniejsze. Trzeba wziąć to pod uwagę, ustalając jadłospis dla osób starszych.
Więcej szczegółów związanych z codzienną dietą osoby leżącej zostało omówione w TYM artykule [tutaj podlinkować artykuł nr 1].
Przykładowy jadłospis osoby starszej leżącej:
Przyjmijmy, że układamy jadłospis dla zdrowego 65-letniego mężczyzny o masie ciała 70 kg i wzroście 170 cm, który może samodzielnie jeść w pozycji siedzącej. Pierwszym krokiem będzie ustalenie zapotrzebowania energetycznego. Można obliczyć je ze wzoru np. Harrisa-Benedicta i biorąc poprawkę na brak aktywności fizycznej. Natomiast wg zaleceń zapotrzebowanie kaloryczne osoby leżącej wynosi ok. 1500-1900 kcal u kobiet i ok. 1700-2000 kcal u mężczyzn.
Następnie należy ustalić podaż białka, tłuszczów i węglowodanów. Powinny mieścić się w rozłożeniu ok. 20% podaży energetycznej z białek, 30% z tłuszczów i 50% z węglowodanów.
Przyjmując dzienną energetyczność diety na poziomie 1800 kcal, rozłożenie makroskładników (przeliczając na gramy) rozkłada w następujący sposób (dane ukazane poniżej w tabeli).
Główne posiłki powinny mieć podobną kaloryczność oraz zawartość białka, aby objętość posiłków była podobna. Mniejsze posiłki można potraktować jako przekąski, w tym np. jedną złożoną jedynie z owoców.
Tak wygląda przykładowy spis posiłków w jadłospisie dla osób starszych leżących:
Korzystając ze spisów posiłków można stworzyć własne konfiguracje jadłospisu. Każda propozycja na posiłek jest zbilansowana na taką samą kaloryczność oraz ma podobny rozkład makroskładników, dlatego nie trzeba nic już przeliczać.
Różnorodność produktów w diecie będzie zapobiegać niedoborom żywieniowym – im więcej produktów, tym więcej składników odżywczych. Ponadto wpłynie to na atrakcyjność jadłospisu. Posiłki powinny być kolorowe i przyjazne dla oka pacjenta.
Dodaj komentarz